Hướng dẫn cấu hình PHP cục bộ bằng tệp .user.ini trên ServBay

ServBay là một môi trường phát triển Web local tích hợp mạnh mẽ, được thiết kế riêng cho lập trình viên với hỗ trợ đa ngôn ngữ, đa công nghệ, quản lý phiên bản PHP linh hoạt cùng các tùy chọn cấu hình tiện lợi. Trong quá trình phát triển thực tế, mỗi dự án có thể cần cấu hình PHP khác nhau, ví dụ như giới hạn kích thước tải lên tệp, giới hạn bộ nhớ hoặc mức độ báo lỗi. Việc chỉnh sửa trực tiếp tệp php.ini toàn cục sẽ ảnh hưởng đến tất cả dự án, gây bất tiện khi quản lý nhiều project.

May mắn thay, PHP cung cấp cơ chế tệp .user.ini, cho phép lập trình viên định nghĩa các thiết lập PHP tùy chỉnh cho từng thư mục và các thư mục con mà không cần tác động đến tệp php.ini toàn cục. ServBay hoàn toàn hỗ trợ .user.ini, giúp bạn dễ dàng tinh chỉnh cấu hình PHP cho từng project hoặc thư mục một cách nhanh chóng và hiệu quả.

Bài viết này sẽ giải thích chi tiết nguyên lý hoạt động của tệp .user.ini, cách dùng nó trên ServBay và minh họa bằng ví dụ thực tế nhằm giúp bạn tùy chỉnh cấu hình PHP cho từng dự án cụ thể.

Giới thiệu về tệp .user.ini

Tệp .user.ini là một tính năng được PHP bổ sung từ phiên bản 5.3.0, nhằm mang lại giải pháp linh hoạt và an toàn hơn so với cách sử dụng php_value hay php_flag trong cấu hình máy chủ web (ví dụ: .htaccess của Apache). Bạn chỉ cần đặt tệp .user.ini vào thư mục web, các lệnh cấu hình trong đó sẽ chỉ tác động lên thư mục đó và toàn bộ thư mục con.

Đặc điểm chính

1. Phạm vi cục bộ: Các chỉ dẫn trong .user.ini chỉ áp dụng cho thư mục đặt tệp và các thư mục con, không ảnh hưởng đến cấu hình php.ini toàn cục của ServBay hoặc các project khác.
2. Linh hoạt cao: Bạn có thể thiết lập cấu hình PHP riêng biệt, phù hợp với nhu cầu từng dự án.
3. Dễ quản lý: Không cần can thiệp vào tệp cấu hình PHP hoặc máy chủ cấp hệ thống, hạn chế xung đột, giúp cấu hình dự án độc lập và di động hơn.
4. Không cần khởi động lại: Khác với việc đổi php.ini đòi hỏi khởi động lại PHP-FPM hoặc máy chủ web, thay đổi .user.ini thường sẽ tự động hiệu lực theo khoảng thời gian đã cấu hình ở user_ini.cache_ttl (mặc định là 300 giây, tức 5 phút).

Các chỉ lệnh có thể cấu hình

Không phải mọi chỉ lệnh cấu hình PHP đều thiết lập được ở .user.ini. Khả năng này phụ thuộc vào “Changeable Modes” của từng lệnh. Chỉ những chỉ lệnh có mode PHP_INI_USER, PHP_INI_PERDIR hoặc PHP_INI_ALL mới dùng được trong .user.ini.

Một số chỉ lệnh phổ biến mà bạn có thể cấu hình trong .user.ini gồm:

• upload_max_filesize
• post_max_size
• memory_limit
• display_errors
• log_errors
• max_execution_time
• session.save_path
• date.timezone

Những chỉ lệnh mode PHP_INI_SYSTEM (như extension_dir, zend_extension, disable_functions, v.v.) không thể cấu hình trong .user.ini, chúng chỉ chỉnh trong tệp php.ini chính hoặc cấu hình máy chủ web.

Để tìm hiểu mode của mỗi chỉ lệnh, hãy tham khảo trang hướng dẫn cấu hình php.ini trên PHP Manual.

Cách sử dụng .user.ini trên ServBay

Việc sử dụng tệp .user.ini với ServBay rất đơn giản. Dưới đây là các bước hướng dẫn minh họa bằng ví dụ thiết lập upload_max_filesize và memory_limit.

Giả sử thư mục web root của bạn nằm ở đường dẫn mặc định /Applications/ServBay/www/ và bạn muốn đặt cấu hình PHP riêng cho dự án myproject, trong đó web root là /Applications/ServBay/www/myproject/public.

Bước 1: Xác định thư mục mục tiêu

Đầu tiên, hãy xác định thư mục bạn muốn áp dụng cấu hình PHP tuỳ biến. Thông thường đây là thư mục root của ứng dụng web (như thư mục public của Laravel hoặc Symfony) hoặc một thư mục con có nhu cầu cấu hình đặc biệt.

Ví dụ: /Applications/ServBay/www/myproject/public

Bước 2: Tạo hoặc chỉnh sửa tệp .user.ini

Tại thư mục mục tiêu, hãy tạo tệp mới mang tên .user.ini (nếu đã có thì chỉnh sửa file đó). Lưu ý, tệp .user.ini là tệp ẩn (bắt đầu bằng dấu chấm), bạn có thể cần bật chế độ hiển thị file ẩn trong trình quản lý tệp.

Bạn cũng có thể tạo file bằng terminal:

cd /Applications/ServBay/www/myproject/public
touch .user.ini

Sau đó, mở tệp .user.ini bằng editor và thêm các lệnh cấu hình PHP, mỗi lệnh trên một dòng. Ví dụ:

; Đặt kích thước tối đa tệp tải lên là 20MB
upload_max_filesize = 20M

; Giới hạn bộ nhớ cho script PHP là 256MB
memory_limit = 256M

; Cho phép hiển thị lỗi (chỉ khuyến nghị khi phát triển)
display_errors = On

Lưu và đóng file lại.

Bước 3: Đợi cấu hình có hiệu lực hoặc làm mới thủ công

Thay đổi trong .user.ini không có hiệu lực ngay lập tức vì PHP sẽ cache file này nhằm tăng hiệu năng. Theo mặc định, chỉ lệnh user_ini.cache_ttl kiểm soát thời gian cache có hiệu lực, thường là 300 giây (5 phút). Các thay đổi sẽ tự động được áp dụng khi cache hết hạn.

Nếu muốn kiểm tra cấu hình áp dụng ngay lập tức, bạn có thể thử một trong các cách sau (tùy thuộc vào phiên bản và cấu hình cụ thể của ServBay):

1. Khởi động lại tiến trình PHP-FPM liên quan: Trong giao diện ServBay, xác định phiên bản PHP hiện đang dùng cho website, rồi dừng và khởi động lại dịch vụ PHP-FPM phiên bản đó.
2. Khởi động lại ServBay: Cách tuyệt đối nhất, tuy nhiên sẽ ngắt toàn bộ dịch vụ local đang chạy.
3. Chờ đến khi cache hết hạn: Được khuyến khích nhất, nhất là khi không quá cần thay đổi ngay.

Bước 4: Xác minh tệp .user.ini có hoạt động

Để kiểm tra những điều chỉnh trong .user.ini đã áp dụng hay chưa, hãy tạo một tệp PHP đơn giản xuất ra thông tin cấu hình PHP.

Trong thư mục đã chứa .user.ini (ví dụ: /Applications/ServBay/www/myproject/public) hãy tạo tệp tên info.php với nội dung như sau:

<?php
phpinfo();
?>

Lưu lại info.php.

Tiếp theo, mở trình duyệt và truy cập file info.php trên website ServBay tương ứng. Ví dụ, nếu project của bạn chạy trên domain myproject.servbay.demo qua ServBay và info.php nằm trong thư mục public, địa chỉ là https://myproject.servbay.demo/info.php.

Ở trang phpinfo() hiện ra, hãy tìm các chỉ lệnh bạn thiết lập trong .user.ini (như upload_max_filesize, memory_limit, display_errors). Sẽ có hai cột: Master Value và Local Value.

• Master Value là giá trị thiết lập trong tệp php.ini toàn cục.
• Local Value là giá trị thực sự script PHP đang áp dụng, có thể lấy từ .user.ini hoặc cấu hình máy chủ web.

Nếu Local Value trùng đúng với những gì bạn cấu hình trong .user.ini (ví dụ 20M, 256M, On) thì nghĩa là file .user.ini đã hoạt động thành công.

Lưu ý quan trọng: Sau khi xác minh xong, hãy xóa hoặc hạn chế truy cập tệp info.php vì nó tiết lộ thông tin chi tiết cấu hình máy chủ, có thể ảnh hưởng đến an ninh.

Bổ sung & Lưu ý

• Tên và vị trí file: Tệp phải có tên chính xác là .user.ini và đặt trong thư mục bạn muốn áp dụng cấu hình. Nó ảnh hưởng đến thư mục đó cùng toàn bộ thư mục con.
• Chế độ chỉ lệnh: Chỉ những chỉ lệnh đạt mode phù hợp mới dùng được trong .user.ini. Nếu thử áp dụng chỉ lệnh mode PHP_INI_SYSTEM thì sẽ không hiệu lực, thậm chí không báo lỗi. Tham khảo kỹ PHP Manual.
• Caching: Để ý cấu hình user_ini.cache_ttl. Nếu soạn .user.ini thường xuyên và muốn áp dụng ngay, có thể tạm giảm giá trị này trong php.ini toàn cục (vd: user_ini.cache_ttl = 5), nhưng không khuyến nghị để quá nhỏ trên môi trường production vì sẽ ảnh hưởng hiệu năng. Việc sửa php.ini cần khởi động lại PHP-FPM.
• Ưu tiên cấu hình: Thứ tự ưu tiên thông thường của thiết lập PHP là: giá trị mặc định hệ thống < php.ini (hoặc các tệp .ini bổ sung) < cấu hình máy chủ web (php_value/php_flag nếu dùng Apache/nginx modules) < .user.ini < script PHP gọi hàm ini_set(). Thiết lập trong .user.ini sẽ ghi đè lên giá trị cùng tên trong php.ini, nhưng nếu trong code gọi ini_set() thì lại được ưu tiên cao hơn.
• Bảo mật: Không nên lưu thông tin nhạy cảm vào .user.ini dù nó chỉ có tác dụng trong thư mục hiện tại, bởi file này nằm trong vùng truy cập web (dù thường cấu hình để không đọc trực tiếp được).

Câu hỏi thường gặp (FAQ)

Q: Tôi đã tạo-file .user.ini và thêm các chỉ lệnh nhưng không thấy tác dụng, nguyên nhân thường là gì?

A: Một số nguyên nhân phổ biến:

1. Sai tên file hoặc sai vị trí: Đảm bảo file tên đúng .user.ini và nằm đúng thư mục mong muốn.
2. Chỉ lệnh không hỗ trợ: Có thể bạn đã dùng lệnh không hỗ trợ trong .user.ini (mode phải là PHP_INI_USER hoặc PHP_INI_PERDIR). Tham khảo PHP Manual.
3. Chưa hết cache: Chờ hết thời gian cache theo user_ini.cache_ttl (mặc định 5 phút) hoặc thử khởi động lại PHP-FPM.
4. Lỗi cú pháp: Kiểm tra lại cú pháp tệp .user.ini.
5. Bị ghi đè bởi cấu hình ưu tiên cao hơn: Xem lại code có script sử dụng ini_set() ghi đè không.

Q: Sự khác nhau giữa .user.ini và tệp php.ini toàn cục?

A: Tệp php.ini toàn cục ảnh hưởng đến toàn bộ môi trường PHP (hoặc mọi ứng dụng chạy cùng một phiên bản PHP), các thiết lập trong đó đều áp dụng cho mọi script PHP (trừ khi bị ghi đè thấp hơn). Trong khi đó, .user.ini chỉ hợp lệ với cây thư mục mà nó đặt vào và chỉ hỗ trợ một số chỉ lệnh nhất định. Lợi thế lớn nhất của .user.ini là phạm vi cục bộ và không cần can thiệp vào cấu hình toàn hệ thống.

Kết luận

Việc sử dụng tệp .user.ini trong ServBay là phương pháp tối ưu để quản lý cấu hình PHP riêng cho từng dự án. Giải pháp này rất linh hoạt, cho phép bạn dễ dàng điều chỉnh môi trường PHP theo đặc thù từng project mà không ảnh hưởng tới các dự án khác hay cấu hình chung của ServBay. Dựa trên hướng dẫn và ví dụ thực hành trong bài, bạn có thể tự tin ứng dụng .user.ini trong từng dự án ServBay của mình, nâng cao hiệu quả phát triển và quản lý môi trường local. Triết lý thiết kế của ServBay luôn lấy sức mạnh và sự linh hoạt cho lập trình viên làm trung tâm, và việc hỗ trợ tốt .user.ini chính là minh chứng rõ nét cho điều đó.