MariaDB và MySQL: Lựa chọn, Nguồn Gốc và Sự Khác Biệt trong ServBay

Đối với các nhà phát triển web, việc lựa chọn hệ quản trị cơ sở dữ liệu phù hợp là bước then chốt để xây dựng ứng dụng thành công. Trong môi trường phát triển địa phương, MySQL và MariaDB là hai lựa chọn hệ quản trị cơ sở dữ liệu quan hệ (RDBMS) phổ biến nhất. ServBay, một môi trường phát triển web địa phương tích hợp, mang đến cho nhà phát triển nhiều lựa chọn cơ sở dữ liệu—trong đó, MariaDB được tích hợp mặc định.

Bài viết này sẽ đi sâu vào nguồn gốc, mối quan hệ và sự khác biệt chính giữa MariaDB và MySQL; lý do ServBay chọn MariaDB làm mặc định, cũng như cách sử dụng hai hệ quản trị này trong ServBay giúp bạn hiểu rõ và tận dụng hiệu quả hơn cho các dự án của mình.

Nguồn Gốc của MariaDB và MySQL

Lịch Sử Hình Thành MySQL

MySQL được phát hành lần đầu tiên vào năm 1995 bởi công ty MySQL AB (Thụy Điển), là một trong những hệ quản trị cơ sở dữ liệu quan hệ (RDBMS) mã nguồn mở đầu tiên. Nhờ sự miễn phí, dễ sử dụng, hiệu năng cao và định hướng mã nguồn mở, MySQL nhanh chóng trở thành một trong những hệ quản trị cơ sở dữ liệu phổ biến nhất trên thế giới, đặc biệt là trong lĩnh vực phát triển web, khi kết hợp với PHP, Apache (hoặc Nginx) tạo thành bộ giải pháp LAMP/LEMP kinh điển. MySQL được sử dụng rộng rãi cho cả ứng dụng web nhỏ và quy mô doanh nghiệp.

Sự Ra Đời của MariaDB

Năm 2008, Sun Microsystems mua lại MySQL AB. Đến 2010, Oracle tiếp tục thâu tóm Sun Microsystems, đồng nghĩa MySQL cũng thuộc sở hữu Oracle—một “ông lớn” trong lĩnh vực cơ sở dữ liệu thương mại. Điều này làm dấy lên lo ngại về tương lai mã nguồn mở của MySQL trong cộng đồng phát triển.

Nhằm đảm bảo mã nguồn cốt lõi của MySQL tiếp tục được mở và phát triển độc lập, một trong các sáng lập viên của MySQL là Michael "Monty" Widenius đã tạo ra MariaDB vào năm 2009 dưới dạng một bản fork từ MySQL. MariaDB hướng tới mục tiêu duy trì sự tương thích tối đa với MySQL, đồng thời liên tục nâng cấp, tối ưu, bổ sung tính năng mới và phát triển hoàn toàn theo hướng cộng đồng, cam kết vĩnh viễn mã nguồn mở. Tên “MariaDB” lấy theo tên cô con gái út của Monty Widenius.

Mối Quan Hệ giữa MariaDB và MySQL

MariaDB và MySQL có mối liên hệ rất chặt chẽ, chia sẻ phần lớn mã nguồn và tư tưởng thiết kế. MariaDB bắt nguồn từ chính kho mã nguồn của MySQL, nên các bản đầu tiên hầu như giống nhau. Một trong những mục tiêu chính của MariaDB là giữ sự tương thích phiên bản với MySQL, giúp việc chuyển đổi giữa hai hệ quản trị dễ dàng mà không cần chỉnh sửa lớn trên mã nguồn.

Điểm Chính về Tính Tương Thích

1. Cú pháp SQL: Hai hệ quản trị này có mức độ tương thích rất cao với chuẩn SQL. Phần lớn các câu lệnh SQL hợp lệ với MySQL cũng chạy ổn trên MariaDB, bao gồm DDL, DML, các hàm chuẩn và thủ tục lưu trữ.
2. API và giao thức: Cả hai sử dụng giao thức client tương tự, đồng nghĩa bạn có thể dùng các thư viện, driver và công cụ kết nối của MySQL (như mysqli/PDO trong PHP, JDBC trong Java, mysql.connector trong Python…) để làm việc với MariaDB mà không cần chỉnh sửa gì đáng kể.
3. Bộ máy lưu trữ: MariaDB và MySQL đều hỗ trợ kiến trúc lưu trữ dạng plug-in, cùng sử dụng những bộ engine chính như InnoDB (mặc định, hỗ trợ giao dịch), MyISAM (không hỗ trợ giao dịch)… Các bảng tạo bởi những engine này sẽ hoàn toàn tương thích giữa hai hệ quản trị.
4. Công cụ quản lý: Phần lớn các công cụ quản lý giao diện đồ họa của MySQL như phpMyAdmin, Adminer, một số chức năng của MySQL Workbench, DBeaver… đều hỗ trợ MariaDB.

Dù tính tương thích vẫn cao nhưng theo thời gian, mỗi hệ quản trị phát triển theo hướng riêng. MariaDB đưa ra nhiều tính năng mới, cải tiến mà MySQL không có, trong khi MySQL dưới sự phát triển của Oracle cũng có hướng riêng biệt. Nếu ứng dụng phụ thuộc các tính năng mới, đặc thù của một phía thì khi chuyển đổi vẫn cần kiểm thử kỹ càng.

Sự Khác Biệt giữa MariaDB và MySQL

Dù khởi nguồn giống nhau, theo thời gian cả hai phát triển độc lập và đã có nhiều khác biệt rõ rệt về hiệu năng, tính năng, kiến trúc, cộng đồng, giấy phép v.v.

Hiệu Năng và Tối Ưu

1. Trình tối ưu truy vấn: MariaDB có nhiều cải tiến ở trình tối ưu truy vấn, đặc biệt là xử lý truy vấn phức tạp, subquery, JOIN cũng như với tập dữ liệu lớn, thường vượt trội về tốc độ. MariaDB áp dụng mô hình tính toán chi phí và chiến lược tối ưu hóa tiên tiến hơn.
2. Thread Pool: MariaDB hỗ trợ tính năng Thread Pool, rất hữu ích trong các tình huống kết nối đồng thời lớn, giúp tăng tốc phản hồi và tối ưu tài nguyên máy chủ. MySQL Enterprise Edition cũng có tính năng này, nhưng không được tích hợp trong bản cộng đồng.
3. Replication (Sao chép dữ liệu): MariaDB nâng cấp nhiều tính năng về replication như hỗ trợ replicate song song đa luồng, tăng hiệu năng và khả năng chịu tải.

Bộ Máy Lưu Trữ

Cả MariaDB và MySQL đều hỗ trợ kiến trúc engine cắm thêm. Ngoài các engine chung như InnoDB, MyISAM, MariaDB phát triển thêm hoặc nâng cấp các engine độc quyền:

• Aria: Bộ engine hướng tới thay thế MyISAM với khả năng hỗ trợ giao dịch và an toàn khi crash.
• ColumnStore: Engine lưu trữ dạng cột, lý tưởng cho các tác vụ phân tích dữ liệu lớn và kho dữ liệu, giúp tăng hiệu suất truy vấn tổng hợp.
• MyRocks: Engine dựa trên RocksDB của Facebook nổi bật với khả năng nén dữ liệu cao, ghi dữ liệu cực kỳ bền bỉ, phù hợp cho các hệ thống ghi tải lớn.
• Spider: Engine hỗ trợ sharding, cho phép trải dữ liệu trên nhiều server.

MySQL cũng liên tục nâng cấp các engine, điển hình là InnoDB, đồng thời ra mắt các tính năng mới về chuẩn hóa ký tự mặc định (utf8mb4) và tối ưu hiệu năng từ bản 8.0 trở lên.

Đặc Điểm Tính Năng

1. Cột ảo (Virtual Columns): MariaDB hỗ trợ cột ảo, cho phép bạn định nghĩa cột tính toán dựa trên biểu thức từ các cột khác. Loại này không chiếm dung lượng lưu trữ (trừ khi đặt là PERSISTENT) nhưng có thể sử dụng như cột thường, hỗ trợ chỉ số và truy vấn.
2. Tối ưu ALTER TABLE: MariaDB bổ sung các tính năng ALTER TABLE nhanh hơn, chẳng hạn thêm cột mà không cần clone lại toàn bộ bảng.
3. Độ chính xác microsecond: MariaDB cung cấp timestamp với độ chính xác microsecond, hữu ích cho ứng dụng yêu cầu thời gian siêu chính xác.
4. Tính năng JSON: Cả hai đều hỗ trợ dạng dữ liệu và hàm JSON nhưng khác nhau về phạm vi chức năng và cách cài đặt.
5. Window Functions: MariaDB từ bản 10.2+ và MySQL từ 8.0+ đều có hỗ trợ, nhưng được giới thiệu độc lập trên mỗi hệ.
6. Cơ sở dữ liệu phân tán/độ sẵn sàng cao: MariaDB tích hợp Galera Cluster cho giải pháp multi-master replication tự nhiên, xây dựng cluster dễ dàng. MySQL cũng có Group Replication nhưng triển khai khác biệt.

Bảo Mật

MariaDB cũng tăng cường bảo mật:

• Tích hợp nhiều plugin xác thực hơn, đem lại tính linh hoạt và an toàn khi chứng thực người dùng.
• Quản lý vai trò người dùng thông minh, chi tiết và dễ kiểm soát phân quyền.

Cộng Đồng và Hỗ Trợ

1. Phát triển mã nguồn mở: MariaDB thuộc quản lý của MariaDB Foundation, phát triển theo hướng cộng đồng, công khai mọi quy trình phát triển và xử lý Bug minh bạch. MySQL bản cộng đồng vẫn duy trì nhưng lộ trình và quyết định then chốt thuộc về Oracle.
2. Hỗ trợ doanh nghiệp: MariaDB Corporation AB cung cấp bản Enterprise và hỗ trợ thương mại cho MariaDB; Oracle đảm trách hỗ trợ bản MySQL Enterprise.

Bảng So Sánh Phiên Bản MariaDB & MySQL

MariaDB tách ra từ MySQL nên các phiên bản đầu có mã hiệu tương ứng. Từ bản 5.5, MariaDB chuyển sang dải 10.x nhằm đánh dấu giai đoạn phát triển độc lập với nhiều tính năng mới. Dưới đây là bảng đối chiếu tham khảo, mặc dù hai bên có thể có số hiệu gần giống hoặc tương ứng nhưng tính năng và cốt lõi đôi khi rất khác biệt:

Phiên bản MariaDB	Tương ứng MySQL	Ghi chú
5.1	5.1	Giai đoạn đầu tiên, hầu như giống hệt
5.2	5.1
5.3	5.1
5.5	5.5	Bản tương ứng đầu tiên thời kỳ fork
10.0	5.6	MariaDB chuyển số hiệu riêng, nhiều tính năng mới
10.1	5.6
10.2	5.7	Giới thiệu window functions, CTE và tính năng SQL 2003 quan trọng
10.3	5.7
10.4	8.0	Hỗ trợ quản lý phân quyền theo role, một số tính năng tương đương 8.0
10.5	8.0
10.6	8.0	Phiên bản hỗ trợ dài hạn (LTS)
10.7	8.0	Phiên bản hỗ trợ ngắn hạn (STS)
10.8	8.0	Phiên bản hỗ trợ ngắn hạn (STS)
10.9	8.0	Phiên bản hỗ trợ ngắn hạn (STS)
10.10	8.0	Phiên bản hỗ trợ ngắn hạn (STS)
10.11	8.0	Phiên bản hỗ trợ dài hạn (LTS)
11.0	8.0+	Số hiệu phiên bản MariaDB thay đổi, ít trùng khớp với MySQL
11.1	8.0+	Phiên bản hỗ trợ ngắn hạn (STS)
11.2	8.0+	Phiên bản hỗ trợ ngắn hạn (STS)
11.3	8.0+	Phiên bản hỗ trợ ngắn hạn (STS)
11.4	8.0+	Phiên bản hỗ trợ ngắn hạn (STS)
11.5	8.0+	Phiên bản hỗ trợ dài hạn (LTS)

Để biết chi tiết hơn về tính tương thích, hãy tham khảo tài liệu chính thức: MariaDB versus MySQL: Compatibility.

Lựa Chọn Cơ Sở Dữ Liệu của ServBay: MariaDB Mặc Định và Hỗ Trợ MySQL

ServBay là môi trường phát triển địa phương được xây dựng cho lập trình viên hiện đại, chú trọng sự ổn định và đa tính năng. Về cơ sở dữ liệu quan hệ, ServBay chọn MariaDB làm mặc định dựa vào các tiêu chí sau:

1. Đề cao tinh thần mã nguồn mở: Triết lý phát triển theo cộng đồng và cam kết mã nguồn mở vĩnh viễn của MariaDB rất phù hợp với định hướng của ServBay.
2. Hiệu năng vượt trội & tính năng hiện đại: MariaDB ngày càng tối ưu về hiệu năng (đặc biệt với truy vấn phức tạp, tải lớn) và bổ sung nhiều tính năng hiện đại (virtual columns, window functions...) cho phép lập trình viên xây dựng ứng dụng hiệu suất cao.
3. Cộng đồng mạnh mẽ: Cộng đồng quốc tế rất tích cực, tài liệu và hỗ trợ phong phú, cập nhật nhanh.
4. Tương thích gần như hoàn toàn với MySQL: Nhờ sự tương thích vượt trội về cú pháp, giao thức, engine… hầu hết các ứng dụng phát triển với MySQL đều chạy tốt trên MariaDB mặc định của ServBay, giảm tối đa rào cản chuyển đổi.

Lưu ý quan trọng: ServBay HOÀN TOÀN hỗ trợ MySQL!

Dù MariaDB là mặc định, bạn vẫn có thể sử dụng MySQL dễ dàng. ServBay hỗ trợ quản lý nhiều package phần mềm độc lập. Nếu dự án của bạn yêu cầu một phiên bản MySQL cụ thể hoặc cần test môi trường MySQL, bạn chỉ việc dùng trình quản lý của ServBay để cài đặt và chuyển đổi sang MySQL bất kỳ lúc nào. ServBay trao quyền lựa chọn tối đa cho lập trình viên, đáp ứng mọi nhu cầu dự án.

Sử Dụng Cơ Sở Dữ Liệu trên ServBay

Dù bạn dùng MariaDB mặc định hay cài đặt MySQL riêng, việc truy cập và quản lý cơ sở dữ liệu trên ServBay đều rất tiện lợi:

1. Truy cập mặc định: Dịch vụ cơ sở dữ liệu lắng nghe trên 127.0.0.1 (hoặc localhost) với cổng mặc định 3306 (cho cả MariaDB/MySQL). Ứng dụng của bạn chỉ cần kết nối đến localhost:3306.
2. Công cụ quản trị: ServBay thường tích hợp sẵn một hoặc nhiều công cụ quản trị cơ sở dữ liệu giao diện web như phpMyAdmin hoặc Adminer. Bạn chỉ cần truy cập từ giao diện ServBay hoặc vào các đường dẫn tương ứng trên https://servbay.host để tận hưởng các chức năng quản lý, truy vấn, import/export dữ liệu một cách trực quan.
3. Công cụ dòng lệnh: Môi trường ServBay cài kèm client CLI như mysql hoặc mariadb, có thể thao tác trực tiếp qua terminal của ServBay.
4. Thông tin kết nối: Mặc định, tài khoản local thường là root, mật khẩu mặc định bạn có thể xem tại mục Tài khoản, mật khẩu & thông tin kết nối Root.
   Lưu ý: Khi deploy sản phẩm thực tế, hãy chắc chắn đặt mật khẩu mạnh và tạo user tối thiểu quyền. Tập tin cấu hình database thường nằm tại thư mục cài đặt ServBay, bạn có thể tùy biến khi cần.

Giải Đáp Thắc Mắc (FAQ)

Q1: Tôi có thể sao chép trực tiếp file dữ liệu MySQL cũ vào thư mục dữ liệu MariaDB trên ServBay không?

A1: Không nên copy file dữ liệu trực tiếp, nhất là khi chuyển giữa các phiên bản lớn hoặc chuyển đổi giữa hai hệ khác nhau (MySQL ↔ MariaDB). Cách an toàn và đáng tin cậy nhất là dùng công cụ xuất nhập dữ liệu chuẩn (mysqldump hoặc mariadb-dump). Nhờ sự tương thích SQL cao, bạn chỉ cần xuất ra file SQL và import vào hệ mục tiêu là ổn định nhất.

Q2: ServBay cho phép chạy MariaDB và MySQL song song không?

A2: ServBay có thể cài đặt nhiều phiên bản package khác nhau. Tuy nhiên, để tránh xung đột cổng (port), mặc định chỉ chạy một dịch vụ cơ sở dữ liệu (MariaDB hoặc một bản MySQL) trên cổng chuẩn (3306) tại một thời điểm. Bạn có thể chọn dịch vụ nào hoạt động qua giao diện, hoặc cấu hình nâng cao để từng dịch vụ lắng nghe cổng riêng biệt.

Q3: Làm thế nào để cài hoặc chuyển sang dùng MySQL trên ServBay?

A3: Xem hướng dẫn tại Cài đặt và sử dụng dịch vụ MySQL. Thông thường, chỉ cần vào giao diện quản lý gói phần mềm của ServBay, tìm danh sách bản MariaDB và MySQL, rồi chọn bản mong muốn để cài đặt hoặc kích hoạt.

Tổng Kết

MariaDB và MySQL là hai hệ quản trị cơ sở dữ liệu quan hệ mạnh mẽ, cùng xuất phát từ một nguồn gốc và cực kỳ phổ biến. MariaDB là nhánh quan trọng của MySQL, vừa duy trì tính tương thích cao vừa không ngừng đổi mới tính năng, tối ưu hiệu năng và phát triển theo đúng tinh thần cộng đồng mã nguồn mở.

ServBay—môi trường phát triển địa phương hiện đại—chọn MariaDB làm mặc định dựa trên hiệu năng vượt trội, tính năng đa dạng, cộng đồng sôi động và tương thích tuyệt vời với MySQL. Đồng thời, ServBay vẫn hỗ trợ đầy đủ MySQL để đáp ứng nhu cầu phong phú của lập trình viên, cho phép chuyển đổi môi trường dễ dàng đúng theo yêu cầu dự án.

Nắm rõ mối liên hệ và sự khác biệt giữa hai hệ quản trị này sẽ giúp bạn quản lý, khai thác tài nguyên cơ sở dữ liệu hiệu quả hơn khi phát triển ứng dụng với ServBay!