ServBay'de MariaDB Veritabanı Yönetimi ve Kullanımı

MariaDB, MySQL'den türeyen, yüksek performans, güvenilirlik ve ölçeklenebilirliğiyle tanınan popüler bir açık kaynak ilişkisel veritabanı yönetim sistemidir. ServBay, macOS ve Windows'u destekleyen yerel bir web geliştirme ortamı olarak MariaDB veritabanı servislerini entegre biçimde sunar ve geliştiricilere kolay veritabanı yönetimi sağlar. Bu yazıda, ServBay üzerinde MariaDB'nin kurulumu, yapılandırılması, bağlantı işlemleri, yönetimi (yedekleme ve geri yükleme dahil), optimizasyonu ve güvenliğinin nasıl sağlanacağına dair kapsamlı bir rehber bulacaksınız.

MariaDB'nin Kurulumu ve Yapılandırılması

ServBay'de MariaDB kurulumu oldukça basittir. ServBay ana arayüzünü açın, sol menüden Paketler seçeneğine tıklayın ve MariaDB'yi seçin. Buradan mevcut MariaDB sürümlerinin listesini görebilirsiniz. ServBay, MariaDB 10.4'ten 11.7'ye kadar birçok sürümü desteklemektedir.

İhtiyacınız olan MariaDB sürümünü seçtikten sonra kur düğmesine tıklayarak kurulumu tamamlayabilirsiniz.

MariaDB Servisinin Başlatılması ve Yönetimi

Kurulum tamamlandıktan sonra, MariaDB servisini ServBay'in yönetim panelinden veya komut satırı aracı servbayctl ile başlatabilir, durdurabilir veya yeniden başlatabilirsiniz.

ServBay Yönetim Paneli ile Kullanım

1. ServBay ana arayüzünü açın.
2. Sol menüden Paketler sekmesine gidip MariaDB’yi seçin.
3. MariaDB paket detaylarında kurulu sürümlerinizi görüntüleyin.
4. İlgili butonları kullanarak servis başlatma, durdurma veya yeniden başlatma işlemlerini gerçekleştirin.

Komut Satırı Aracı servbayctl ile Kullanım

servbayctl, ServBay’in servis ve paketlerini yönetmek için güçlü bir komut satırı aracıdır.

# Belirli bir MariaDB sürümünü başlat (örneğin MariaDB 11.3)
servbayctl start mariadb 11.3

# Belirli bir MariaDB sürümünü durdur
servbayctl stop mariadb 11.3

# Belirli bir MariaDB sürümünü yeniden başlat
servbayctl restart mariadb 11.3

# MariaDB servisinin çalışma durumunu kontrol et
servbayctl status mariadb 11.3

Komutlardaki 11.3 ifadesini kendi kurduğunuz MariaDB sürümüne göre değiştiriniz.

MariaDB Yapılandırması

ServBay, MariaDB yapılandırma parametrelerini değiştirmek için kullanıcı dostu grafik arayüz sunar; ayrıca yapılandırma dosyasını doğrudan düzenlemeyi de destekler. Bellek, önbellek, bağlantı sayısı gibi önemli ayarları kolayca değiştirebilir ve performansı optimize edebilirsiniz.

MariaDB yapılandırmasını değiştirme ve optimizasyon adımlarının ayrıntıları için ServBay’in ileri seviye ayarlar dökümanına bakın: MariaDB Ayarlarını Değiştirme.

MariaDB'ye Bağlantı

ServBay üzerinde çalışan MariaDB’ye hem komut satırı istemcisi hem de grafiksel yönetim araçları ile çeşitli bağlantı yöntemleri kullanılabilir.

Komut Satırı ile Bağlantı

Standart mysql komut satırı istemcisi ile MariaDB servisine bağlanabilirsiniz.

1. TCP/IP ile bağlantı: Sunucu adı (localhost) ve port numarası (varsayılan 3306) belirterek bağlanın.

   mysql -u your_username -p -h localhost -P 3306

   Bu komut ile şifre girişi yapılır. your_username kısmını kendi veritabanı kullanıcı adınızla değiştirin.

2. Socket ile bağlantı: Unix domain socket dosya yolunu belirterek bağlanmanız mümkün, bu yöntem genellikle TCP/IP’ye göre daha hızlıdır.

   mysql -u your_username -p -S /Applications/ServBay/tmp/mysql.sock

   ServBay'de MariaDB'nin socket dosyası varsayılan olarak /Applications/ServBay/tmp/mysql.sock dizinindedir.

phpMyAdmin ve Adminer ile Bağlantı

ServBay, web tabanlı ve popüler phpMyAdmin ile Adminer araçlarını entegre biçimde sunar, böylece grafik arayüz üzerinden kolayca veritabanı yönetimi yapabilirsiniz.

Tarayıcı üzerinden ServBay yerel servis adresini ziyaret ederek araçların giriş sayfalarına ulaşabilirsiniz:

• Erişim adresi: https://servbay.host

Burada phpMyAdmin ve Adminer bağlantılarını bulacaksınız. Giriş sayfasına gidip, ServBay’in MariaDB paket detay ekranından ulaşabileceğiniz veritabanı kullanıcı adı ve şifresi ile giriş yapın.

Veritabanı Yönetimi

Veritabanı ve Kullanıcı Oluşturma

MariaDB’ye bağlandıktan sonra yeni veritabanları ve kullanıcı yetkilendirmeleri için SQL komutları çalıştırabilirsiniz.

1. Veritabanı oluşturma:

   CREATE DATABASE mydatabase_servbay;

   Veritabanı adının açıklayıcı olmasını tavsiye ederiz, örn. mydatabase_servbay.

2. Kullanıcı oluşturma ve yetkilendirme: Uygulama veya projeleriniz için özel kullanıcı oluşturmak ve yalnızca gerekli izinleri vermek iyi bir güvenlik uygulamasıdır.

   -- Örneğin servbay-demo adlı yeni kullanıcı ve şifre belirleme
   CREATE USER 'servbay-demo'@'localhost' IDENTIFIED BY 'a_strong_password';
   
   -- Kullanıcıya belirli veritabanı üzerinde tam yetki verme
   GRANT ALL PRIVILEGES ON mydatabase_servbay.* TO 'servbay-demo'@'localhost';
   
   -- Yetkileri anında aktif etmek için
   FLUSH PRIVILEGES;

   servbay-demo ve a_strong_password ifadelerini dilediğiniz kullanıcı adı ve güçlü şifre ile değiştirin. mydatabase_servbay kısmı ise oluşturduğunuz veritabanı adı olmalı. @'localhost' bu kullanıcının yalnızca yerel bağlantı kurabileceğini belirtir.

Yedekleme ve Geri Yükleme

Veritabanı güvenliğinde düzenli yedek almak kritik öneme sahiptir. ServBay ortamında manuel olarak komut satırı ile yedekleme ve ServBay’in otomatik yedekleme özelliklerini kullanabilirsiniz.

Manuel Veritabanı Yedekleme

mysqldump aracı ile veritabanı SQL formatında dışa aktarılabilir. Yedekleri ServBay’in yedekleme dizininde saklamanız tavsiye edilir:

/Applications/ServBay/backup/mariadb

Yedekleme komutu:

mysqldump -u servbay-demo -p mydatabase_servbay > /Applications/ServBay/backup/mariadb/mydatabase_servbay_backup.sql

servbay-demo ve mydatabase_servbay ifadelerini kendi kullanıcı ve veritabanı adınıza göre düzenleyin. Komut sonrası şifre girmeniz istenir.

Manuel Veritabanı Geri Yükleme

mysql aracı ile SQL yedek dosyasını veritabanına içe aktarabilirsiniz.

mysql -u servbay-demo -p mydatabase_servbay < /Applications/ServBay/backup/mariadb/mydatabase_servbay_backup.sql

Bu komut ile /Applications/ServBay/backup/mariadb/mydatabase_servbay_backup.sql dosyasındaki veriler mydatabase_servbay veritabanına geri yüklenir.

ServBay Otomatik Yedekleme Özelliği

ServBay’in gelişmiş otomatik yedekleme işlevi, MariaDB veritabanlarınız, web dosyalarınız, ServBay ayarlarınız ve SSL sertifikalarınız gibi önemli verileri düzenli olarak yedekler. ServBay ayarlarında yedekleme sıklığını, saklama sayısını ve depolama dizinini yapılandırabilirsiniz. Böylece veri güvenliği ve yedekleme işlemleri kolayca otomatikleştirilir. Detaylı kurulum için şuraya bakın: MariaDB Veritabanını Otomatik Yedekleme ve Geri Yükleme.

Performans Optimizasyonu

MariaDB'de performans optimizasyonu için birden fazla seçenek mevcut; özellikle ServBay ortamında yerel geliştirme ve test için aşağıdaki yaygın yöntemleri uygulayabilirsiniz.

İndeks Optimizasyonu

WHERE, JOIN veya ORDER BY gibi sorgularda sıkça kullanılan sütunlara indeks eklemek sorgu hızında ciddi artış sağlar.

-- your_table_name tablosundaki column_name sütununa indeks ekle
CREATE INDEX idx_column_name ON your_table_name(column_name);

Sorgu Optimizasyonu

EXPLAIN komutunu kullanarak SQL sorgularının çalışma planını analiz edin; sorguların nasıl işlediğini, indeks kullanılıp kullanılmadığını görün ve daha iyi performans için yönlendirme alın.

EXPLAIN SELECT * FROM your_table_name WHERE column_name = 'value';

EXPLAIN çıktısına göre sorgu yapısını düzenleyebilir, yeni indeksler ekleyebilir veya tablo yapısını değiştirebilirsiniz.

Yapılandırma Optimizasyonu

MariaDB yapılandırma dosyasında (my.cnf veya my.ini) bellek, önbellek ve eşzamanlı bağlantı ayarlarının optimize edilmesi gerekir. innodb_buffer_pool_size özellikle önemli bir parametre olup, makinenizin RAM kapasitesine göre doğru bir değerle ayarlanmalıdır.

[mysqld]
# InnoDB buffer pool boyutunu ayarla, örneğin fiziksel belleğin %50-70'i
innodb_buffer_pool_size = 1G

Yapılandırmadan sonra MariaDB servisini yeniden başlatmanız gerekir. ServBay grafik arayüzünden veya servbayctl restart mariadb <version> komutu ile yeniden başlatabilirsiniz.

Güvenlik Yönetimi

Yerel geliştirme ortamı bile olsa, veritabanınızın güvenliğini sağlamak önemlidir; bu hem iyi alışkanlık kazandırır hem de veri sızıntılarını önler.

Güçlü Şifreler Belirleyin

Tüm veritabanı kullanıcıları —özellikle root— için güçlü, karmaşık ve eşsiz şifreler kullanın; zayıf veya varsayılan şifrelerden kaçının.

-- Kullanıcı şifresi değiştirme
ALTER USER 'servbay-demo'@'localhost' IDENTIFIED BY 'a_new_strong_password';

-- Eski MariaDB sürümü için alternatif komut
SET PASSWORD FOR 'servbay-demo'@'localhost' = PASSWORD('a_new_strong_password');

Düzenli Yedekleme

Daha önce bahsi geçtiği gibi, veri kayıplarını önlemek için düzenli yedek almak şarttır. ServBay’in otomatik yedekleme özelliğiyle bu iş tamamen kolaylaştırılmıştır.

Erişim Sınırlaması

Minimum yetki prensibini izleyin; kullanıcıya yalnızca ihtiyacı olan en düşük izinleri tanımlayın. Uygulama kullanıcılarına genel yetki (ALL PRIVILEGES ON *.*) vermekten kaçının.

-- Kullanıcının tüm veritabanlar üzerindeki yetkilerini kaldır (dikkatli kullanınız)
REVOKE ALL PRIVILEGES ON *.* FROM 'servbay-demo'@'localhost';

-- Kullanıcıya sadece belirli veritabanı üzerinde SELECT, INSERT, UPDATE yetkisi ver
GRANT SELECT, INSERT, UPDATE ON mydatabase_servbay.* TO 'servbay-demo'@'localhost';

-- Yetkileri güncelleyin
FLUSH PRIVILEGES;

Sıkça Sorulan Sorular ve Çözümleri (SSS)

MariaDB'ye Bağlantı Sorunları

MariaDB’ye bağlanamama durumunda aşağıdaki adımları izleyin:

1. MariaDB servisinin çalışıp çalışmadığını kontrol edin: ServBay grafik arayüzünden paket durumunu kontrol edin veya komut satırında şunu kullanın:

   servbayctl status mariadb <version>

   Servis çalışmıyorsa başlatın.
2. Bağlantı bilgilerini doğrulayın: Kullanıcı adı, şifre, sunucu adı (localhost), port (3306) veya socket dosya yolu (/Applications/ServBay/tmp/mysql.sock) gibi bilgileri kontrol edin.
3. Güvenlik duvarı ayarlarını inceleyin: macOS güvenlik duvarınızın ServBay veya MariaDB’nin ağ bağlantısını engellemediğinden emin olun. Yerel geliştirmede genellikle sorun yaşanmaz fakat uzaktan bağlantılarda dikkat edilmesi gerekir.

Şifre Hataları

MariaDB’ye bağlanamıyorsanız veya root şifrenizi unuttuysanız, ServBay dökümanlarında yer alan şifre sıfırlama rehberini inceleyin:

• MariaDB root şifresi nasıl sıfırlanır

ServBay, MariaDB, MySQL ve PostgreSQL gibi veritabanlarının root şifresini kolayca sıfırlama özelliği sunar.

Yetki Problemleri

Veritabanına bağlanmanıza rağmen tablo oluşturma veya veri ekleme işlemi yapamıyorsanız, mevcut kullanıcınızın yeterli izne sahip olmaması olasıdır.

1. Kullanıcı yetkilerini kontrol edin:

   SHOW GRANTS FOR 'your_username'@'localhost';

   your_username kısmını kendi kullanıcı adınız ile değiştirin.
2. Gerekli yetkileri tanımlayın: Yetki eksikse, daha yetkili (ör: root) bir kullanıcı ile bağlantı kurup gerekli izinleri verin ve yetkileri güncelleyin.

   GRANT ALL PRIVILEGES ON mydatabase_servbay.* TO 'servbay-demo'@'localhost';
   FLUSH PRIVILEGES;

Sonuç

MariaDB, ServBay’in yerel geliştirme ortamında güçlü ve temel bir bileşendir. ServBay’in sağladığı kolay yönetim arayüzü ve araçları sayesinde MariaDB'yi etkili biçimde kurabilir, yapılandırabilir, bağlanabilir, yönetebilir, optimize edebilir ve güvenliğini sağlayabilirsiniz. Bu temel işlemlerin ustaca yapılması, stabil ve yüksek performanslı web uygulamaları geliştirmek için elzemdir. Umarız bu rehber ile MariaDB'nin tüm olanaklarından maksimum fayda sağlarsınız ve yerel geliştirme sürecinizde güvenilir bir veri altyapısı kurarsınız.