ServBay'de MariaDB Veritabanı Yönetimi ve Kullanımı

MariaDB, yüksek performansı, güvenilirliği ve ölçeklenebilirliği ile bilinen, popüler ve açık kaynaklı bir ilişkisel veritabanı yönetim sistemidir. MySQL'den türeyen MariaDB, macOS için özel olarak tasarlanmış yerel bir web geliştirme ortamı olan ServBay ile tamamen entegredir ve geliştiricilere kolayca veritabanı yönetimi imkânı sunar. Bu makalede, ServBay üzerinde MariaDB'nin kurulumu, yapılandırması, bağlantısı, yönetimi (yedekleme ve geri yükleme dâhil), optimizasyonu ve güvenli hâle getirilmesi adımlarına dair kapsamlı bir rehber bulacaksınız.

MariaDB'nin Kurulumu ve Yapılandırılması

ServBay'de MariaDB kurmak son derece basittir. ServBay ana ekranını açıp, sol menüden Paketler bölümünü seçtikten sonra MariaDB'yi seçin. Burada mevcut MariaDB sürümlerinin bir listesini göreceksiniz. ServBay şu anda MariaDB 10.4'ten 11.7'ye kadar farklı sürümleri desteklemektedir.

İhtiyacınıza uygun MariaDB sürümünü seçtikten sonra, kur düğmesine tıklamanız yeterlidir.

MariaDB Servisinin Başlatılması ve Yönetimi

Kurulum tamamlandıktan sonra, MariaDB servisini ServBay yönetim panelinden veya servbayctl komut satırı aracıyla başlatabilir, durdurabilir ya da yeniden başlatabilirsiniz.

ServBay Yönetim Panelini Kullanarak

1. ServBay ana ekranını açın.
2. Sol menüdeki Paketler bölümüne gidin ve MariaDB'yi seçin.
3. MariaDB paketinin detay sayfasında, kurulu sürümlerinizi göreceksiniz.
4. İlgili düğmeleri kullanarak servisi başlatabilir, durdurabilir veya yeniden başlatabilirsiniz.

servbayctl Komut Satırı Aracıyla

servbayctl, ServBay tarafından sunulan güçlü bir komut satırı aracıdır ve tüm servisleri ve paketleri yönetmek için kullanılabilir.

# Belirtilen MariaDB sürümünü başlatır (ör. MariaDB 11.3)
servbayctl start mariadb 11.3

# Belirtilen MariaDB sürümünü durdurur
servbayctl stop mariadb 11.3

# Belirtilen MariaDB sürümünü yeniden başlatır
servbayctl restart mariadb 11.3

# MariaDB servisinin durumunu görüntüler
servbayctl status mariadb 11.3

Komutlardaki 11.3 ifadesini, kurduğunuz ve kullandığınız MariaDB sürümüne göre değiştirin.

MariaDB'yi Yapılandırmak

ServBay, MariaDB yapılandırma parametrelerini değiştirmek için kullanıcı dostu bir arayüz sunar. Dilerseniz yapılandırma dosyalarını doğrudan da düzenleyebilirsiniz. Grafik arayüz üzerinden, bellek, önbellek ve eşzamanlı bağlantı gibi önemli ayarları kolayca optimize edebilirsiniz.

MariaDB yapılandırmasının nasıl değiştirileceği ve geliştirileceğiyle ilgili detaylı adımlar için ServBay’in gelişmiş ayarlar dokümanına bakabilirsiniz: MariaDB Ayarlarını Değiştirme.

MariaDB'ye Bağlanmak

ServBay üzerinde çalışan MariaDB’ye; komut satırı istemcisi ya da modern görsel yönetim araçları gibi çeşitli yollarla bağlanabilirsiniz.

Komut Satırıyla Bağlantı

Standart mysql komut satırı istemcisi ile MariaDB'ye kolayca bağlanabilirsiniz.

1. TCP/IP ile Bağlantı: Sunucu adı olarak (localhost) ve varsayılan port (3306) belirtilerek bağlantı kurulur.

   mysql -u your_username -p -h localhost -P 3306

   Komutu girdikten sonra şifre sorulacaktır. your_username kısmını kendi veritabanı kullanıcı adınızla değiştirin.

2. Socket ile Bağlantı: UNIX domain socket dosya yolu belirtildiğinde TCP/IP'ye göre daha hızlı bağlantı sağlanabilir.

   mysql -u your_username -p -S /Applications/ServBay/tmp/mysql.sock

   ServBay varsayılan olarak MariaDB socket dosyasını /Applications/ServBay/tmp/mysql.sock konumuna yerleştirir.

phpMyAdmin ve Adminer ile Bağlantı

ServBay, popüler iki görsel veritabanı yönetim aracı olan phpMyAdmin ve Adminer’ı entegre olarak sunar. Bu sayede web arayüzü üzerinden veritabanlarınızı rahatça yönetebilirsiniz.

Tarayıcınızı kullanarak ServBay’in yerel servis adresi üzerinden giriş yapabilirsiniz:

• Erişim adresi: https://servbay.host

Bu sayfada, hem phpMyAdmin hem de Adminer'a ait bağlantılar bulacaksınız. Bağlantıya tıklayarak giriş ekranına ulaşabilir, MariaDB paket detaylarından alabileceğiniz kullanıcı adı ve şifre ile giriş yapabilirsiniz.

Veritabanı Yönetimi

Veritabanı ve Kullanıcı Oluşturma

MariaDB’ye bağlandıktan sonra, yeni veritabanı ve kullanıcı oluşturmak ve yetkileri yönetmek için SQL komutlarını kullanabilirsiniz.

1. Veritabanı oluşturma:

   CREATE DATABASE mydatabase_servbay;

   Veritabanı adınızın açıklayıcı olmasına dikkat edin, örneğin mydatabase_servbay gibi.

2. Kullanıcı Oluşturma ve Yetki Verme: Proje ya da uygulamanız için özel bir veritabanı kullanıcısı oluşturup, sadece gerekli yetkileri tanımlamak güçlü bir güvenlik uygulamasıdır.

   -- Örneğin servbay-demo adında bir kullanıcı oluşturun ve şifre belirleyin
   CREATE USER 'servbay-demo'@'localhost' IDENTIFIED BY 'a_strong_password';
   
   -- Kullanıcıya belirli bir veritabanı üzerinde tam yetki verin
   GRANT ALL PRIVILEGES ON mydatabase_servbay.* TO 'servbay-demo'@'localhost';
   
   -- Yetkileri hemen aktif etmek için
   FLUSH PRIVILEGES;

   servbay-demo ve a_strong_password kısımlarını belirleyeceğiniz kullanıcı adı ve güçlü şifreyle, mydatabase_servbay ifadesini ise oluşturduğunuz veritabanı adıyla değiştirin. @'localhost', kullanıcının yalnızca yerel bağlantı kurabileceğini belirtir.

Yedekleme ve Geri Yükleme

Düzenli yedekleme, verilerinizi korumanın temel yoludur. ServBay ortamında hem manuel komut satırı yedeklemesi yapabilir, hem de otomatik yedekleme özelliğinden faydalanabilirsiniz.

Veritabanını Elle Yedekleme

mysqldump aracı ile veritabanını bir SQL dosyası olarak dışa aktarabilirsiniz. Yedek dosyalarını ServBay’in yedekleme klasörüne kaydetmeniz önerilir:

/Applications/ServBay/backup/mariadb

Yedekleme komutu:

mysqldump -u servbay-demo -p mydatabase_servbay > /Applications/ServBay/backup/mariadb/mydatabase_servbay_backup.sql

Buradaki servbay-demo ve mydatabase_servbay kısımlarını kendi kullanıcı adınız ve veritabanı adınızla değiştirin. Komuttan sonra şifre istenecektir.

Veritabanını Elle Geri Yükleme

mysql aracı ile SQL yedek dosyasını veritabanınıza kolayca import edebilirsiniz.

mysql -u servbay-demo -p mydatabase_servbay < /Applications/ServBay/backup/mariadb/mydatabase_servbay_backup.sql

Bu komut, /Applications/ServBay/backup/mariadb/mydatabase_servbay_backup.sql dosyasındaki verileri mydatabase_servbay veritabanına geri yükler.

ServBay Otomatik Yedekleme Özelliği

ServBay, gelişmiş otomatik yedekleme özelliği sunar; böylece MariaDB veritabanları, web sitesi dosyaları, ServBay ayarları ve SSL sertifikaları gibi kritik veriler periyodik olarak yedeklenebilir. Ayarlar panelinden otomatik yedekleme sıklığı, saklanacak yedek sayısı ve kaydedilecek konumu belirleyebilirsiniz. Bu özellik, yedekleme sürecini büyük ölçüde kolaylaştırır ve veri güvenliğinizin korunmasına yardımcı olur. Ayrıntılı talimatlar için bakınız: MariaDB Veritabanını Otomatik Yedekleme ve Geri Yükleme.

Performans Optimizasyonu

MariaDB, performans iyileştirme için birçok olanak sunar. Aşağıda, ServBay yerel geliştirici ortamınızda sıklıkla kullanabileceğiniz bazı temel optimizasyon yöntemleri yer alıyor.

Dizin (İndeks) Optimizasyonu

WHERE koşulu, JOIN veya ORDER BY kullanan sorgularda sıkça kullanılan sütunlara dizin eklemek sorgu hızını ciddi oranda artırır.

-- your_table_name tablosundaki column_name sütununa indeks ekler
CREATE INDEX idx_column_name ON your_table_name(column_name);

Sorgu Optimizasyonu

SQL sorgunuzun nasıl çalıştığını görmek, indeksi kullanıp kullanmadığını anlamak için EXPLAIN komutunu kullanın.

EXPLAIN SELECT * FROM your_table_name WHERE column_name = 'value';

EXPLAIN çıktısına göre sorgunuzu düzenleyebilir, indeks ekleyebilir, ya da tablonun yapısını optimize edebilirsiniz.

Yapılandırma Optimizasyonu

MariaDB’nin ana yapılandırma dosyasındaki (genellikle my.cnf veya my.ini) bellek, önbellek, işlemsel bağlantı gibi ayarları ihtiyaçlarınıza göre düzenlemek, genel veritabanı performansını yükseltebilir. innodb_buffer_pool_size en önemli ayarlardan biri olup, verilerin ve indekslerin bellekte tutulacağı miktarı belirler; makinenizdeki fiziksel RAM’e göre ayarlayın.

[mysqld]
# InnoDB tampon havuz boyutunu örneğin fiziksel belleğin %50-70’i kadar yapınız
innodb_buffer_pool_size = 1G

Yapılandırma değiştikten sonra yeni ayarların aktif olması için MariaDB servisini yeniden başlatmak gerekir. Bunun için ServBay arayüzünü veya servbayctl restart mariadb <version> komutunu kullanabilirsiniz.

Güvenlik Yönetimi

Yerel geliştirme ortamı bile olsa veritabanı güvenliğini sağlamak önemlidir ve iyi güvenlik alışkanlıkları geliştirmenizi sağlar.

Güçlü Parola Belirleyin

Tüm veritabanı kullanıcıları (özellikle root) için karmaşık ve benzersiz parolalar kullanın. Varsayılan veya zayıf şifreler kullanmaktan kaçının.

-- Kullanıcının parolasını değiştirin
ALTER USER 'servbay-demo'@'localhost' IDENTIFIED BY 'a_new_strong_password';

-- veya eski MariaDB sürümleri için
SET PASSWORD FOR 'servbay-demo'@'localhost' = PASSWORD('a_new_strong_password');

Düzenli Yedekleme

Yukarda anlatıldığı gibi, periyodik yedekleme veri kaybını önlemenin ana yoludur. ServBay’in otomatik yedekleme fonksiyonu ile verilerinizin güncel ve güvenli olmasını sağlayabilirsiniz.

Erişim Sınırlamaları

Kullanıcılara yalnızca ihtiyaç duydukları asgari izinleri tanımlayın. Uygulama kullanıcılarına global yetkiler (ör. ALL PRIVILEGES ON *.*) vermemeye özen gösterin.

-- Kullanıcının tüm veritabanlarındaki tüm yetkilerini kaldırın (dikkatli olun)
REVOKE ALL PRIVILEGES ON *.* FROM 'servbay-demo'@'localhost';

-- Sadece belirli bir veritabanında SELECT, INSERT ve UPDATE yetkisi verin
GRANT SELECT, INSERT, UPDATE ON mydatabase_servbay.* TO 'servbay-demo'@'localhost';

-- Yetkileri tazele
FLUSH PRIVILEGES;

Sık Sorulan Sorular ve Çözümleri (SSS)

MariaDB'ye Bağlanamıyorum

MariaDB'ye bağlanamama sorununda aşağıdaki adımları takip edin:

1. MariaDB servisinin çalışıp çalışmadığını kontrol edin: ServBay arayüzündeki MariaDB paketinin durumunu kontrol edin ya da servbayctl komutunu kullanın:

   servbayctl status mariadb <version>

   Servis çalışmıyorsa başlatmayı deneyin.
2. Bağlantı parametrelerini doğrulayın: Kullanıcı adı, şifre, sunucu adı (localhost) ve port (3306) veya socket dosya yolu (/Applications/ServBay/tmp/mysql.sock) bilgilerinin doğru olduğundan emin olun.
3. Güvenlik duvarı ayarlarını kontrol edin: macOS güvenlik duvarınızın ServBay veya MariaDB süreçlerinin ağ bağlantılarını engellemediğinden emin olun. Yerel geliştirme ortamında genellikle bu bir sorun değildir ancak uzaktan bağlantı kuruyorsanız göz önünde bulundurmalısınız.

Parola Hataları

MariaDB’ye bağlanırken parola hatası alıyorsanız ya da root şifrenizi unuttuysanız, ServBay dokümantasyonundaki parola sıfırlama yönergelerine bakın:

• MariaDB root parolası nasıl sıfırlanır

ServBay; MariaDB, MySQL ve PostgreSQL gibi veritabanlarının root şifrelerini kolayca sıfırlamanızı destekler.

Yetki Sorunları

Veritabanına bağlandığınız halde tablo oluşturamıyor ya da veri ekleyemiyorsanız, sebebi mevcut kullanıcının yeterli yetkiye sahip olmamasıdır.

1. Kullanıcının geçerli yetkilerini inceleyin:

   SHOW GRANTS FOR 'your_username'@'localhost';

   your_username kısmını kendi kullanıcı adınızla değiştirin.
2. Gerekli yetkileri tanımlayın: Yetki eksikse, root veya yetkili başka bir kullanıcı ile giriş yapıp aşağıdaki komutlarla gerekli izinleri verin ve yetkileri yenileyin:

   GRANT ALL PRIVILEGES ON mydatabase_servbay.* TO 'servbay-demo'@'localhost';
   FLUSH PRIVILEGES;

Sonuç

MariaDB, ServBay yerel geliştirme ortamının güçlü ve kilit taşlarından biridir. ServBay’in sunduğu kullanım kolaylığı ve araçlar sayesinde MariaDB’yi hızlıca kurabilir, yapılandırabilir, bağlanabilir, yönetebilir, optimize edebilir ve güvenlik altına alabilirsiniz. Bu temel işlemleri bilmek, sağlam ve yüksek performanslı web uygulamaları geliştirmeniz için büyük önem taşır. Umarız bu rehber, ServBay’de MariaDB’nin tüm kabiliyetlerini verimli şekilde kullanmanıza yardımcı olur ve yerel geliştirme akışınıza sağlam bir veri altyapısı kazandırır.