ServBay Dokümanı: Adminer ile Veritabanı Yönetimi

Genel Bakış

ServBay, macOS için özel olarak tasarlanmış güçlü bir yerel web geliştirme ortamıdır ve birçok web sunucusu, programlama dili çalışma zamanı ile veritabanı sistemini entegre olarak sunar. Geliştiricilerin bu entegre veritabanlarını kolayca yönetebilmesi için ServBay, güçlü ve hafif veritabanı yönetim aracı olan Adminer'ı önceden kurup yapılandırmıştır. Bu dökümanda, ServBay'de yerleşik olarak gelen veritabanlarına Adminer ile nasıl bağlanacağınız ve onları nasıl yöneteceğiniz adım adım anlatılmaktadır.

Adminer Nedir?

Adminer, PHP ile yazılmış, tek dosyalık bir veritabanı yönetim aracıdır ve MySQL, MariaDB, PostgreSQL, SQLite, MongoDB gibi birçok veritabanı sistemini destekler. Bazı daha büyük veritabanı yönetim istemcilerine kıyasla Adminer’ın dikkat çeken avantajları şunlardır:

1. Hafif ve Tek Dosya Olarak Kurulum: Adminer yalnızca bir PHP dosyasından oluşur, karmaşık bir kurulum gerektirmez, kurması ve kullanması son derece kolaydır. ServBay’e entegre edilmiş olarak hemen kullanıma hazırdır.
2. Çoklu Veritabanı Desteği: Farklı veritabanı türlerini, tek bir arayüz üzerinden bağlayıp yönetebilirsiniz. Bu da birden çok bağımsız aracı indirip öğrenme ihtiyacını ortadan kaldırır.
3. Sade ve Sezgisel Kullanıcı Arayüzü: Kullanımı kolay ve gezintisi basit bir arayüze sahiptir, ilk kez kullanan geliştiriciler bile çabucak alışabilir.
4. Kapsamlı Özellikler: Yeni veritabanı, tablo, indeks ve kullanıcı oluşturma, düzenleme, silme; SQL sorguları çalıştırma; veri içe/dışa aktarma gibi yaygın veritabanı işlemlerinin neredeyse tamamını destekler.

ServBay ile yerel geliştirme yapanlar için Adminer, hızlı ve pratik bir veritabanı yönetim çözümü sunar.

Adminer’a Erişim

ServBay başlatıldığında, Adminer otomatik olarak devreye girer ve entegre web sunucusu üzerinden erişilebilir olur. Adminer’ın arayüzüne ServBay’in varsayılan yerel alan adı ve Adminer dosya ismini ekleyerek ulaşabilirsiniz:

https://servbay.host/adminer.php

ServBay uygulamasının çalıştığından, ilgili web sunucusunun (Caddy veya Nginx gibi) ve bağlanmak istediğiniz veritabanı servislerinin başlatıldığından emin olunuz.

ServBay’deki Veritabanına Bağlanma

Adminer’ın giriş ekranı oldukça sezgiseldir. Buradan veritabanı türünü seçmeli ve bağlantı için gereken sunucu adresi, kullanıcı adı, parola ve (bazı veritabanlarında) veritabanı adını girmelisiniz. ServBay, yerleşik veritabanları için varsayılan kullanıcı adı ve parola üretir; bu bilgileri ServBay uygulamasındaki ‘Veritabanı’ sekmesinde bulabilirsiniz.

MariaDB / MySQL’e Bağlanma

ServBay genellikle varsayılan olarak MariaDB veya MySQL ile entegre gelir. Adminer’da genellikle "MySQL" türünü seçerek bağlanılır.

1. Tarayıcıdan Adminer bağlantısını açın (https://servbay.host/adminer.php).
2. Giriş ekranında Sistem (veya Sistem Türü) açılır menüsünden MySQL seçin.
3. Sunucu bağlantı bilgilerini girin:
   • Sunucu: localhost yazın ya da ServBay’in sunduğu Unix Socket yolunu kullanın: /Applications/ServBay/tmp/mysql.sock. Socket ile bağlanmak genelde daha hızlıdır.
   • Kullanıcı adı: ServBay uygulamasının ‘Veritabanı’ sekmesindeki MariaDB/MySQL kullanıcı adını girin.
   • Parola: ServBay’deki şifreyi girin.
   • Veritabanı: (İsteğe bağlı) Direkt bir veritabanına bağlanmak istiyorsanız adını yazabilirsiniz. Boş bırakırsanız sunucuya giriş yaparsınız ve sonrasında tüm veritabanlarını yönetebilirsiniz.
4. Giriş Yap butonuna tıklayın.

PostgreSQL’e Bağlanma

ServBay, PostgreSQL’i de destekler. Adminer’da "PostgreSQL" türünü seçmeniz gerekir.

1. Tarayıcıda Adminer bağlantısını açın (https://servbay.host/adminer.php).
2. Giriş ekranında Sistem açılır menüsünden PostgreSQL seçin.
3. Sunucu bağlantı bilgilerini girin:
   • Sunucu: /Applications/ServBay/tmp yazın.
   • Kullanıcı adı: ServBay uygulamasında PostgreSQL kullanıcı adını bulun.
   • Parola: ServBay’deki PostgreSQL şifresini girin.
   • Veritabanı: Bağlanmak istediğiniz veritabanının adını yazın (ör. varsayılan postgres ya da kendi oluşturduğunuz isim).
4. Giriş Yap butonuna tıklayın.

SQLite 3’e Bağlanma

ServBay, SQLite 3 veritabanını da destekler. SQLite’de veritabanı bir dosyadır; bağlanırken bu dosyanın tam yolunu tanımlamanız gerekmektedir.

1. Tarayıcıda Adminer bağlantısını açın (https://servbay.host/adminer.php).
2. Giriş ekranında Sistem açılır menüsünden SQLite 3 seçin.
3. Veritabanı dosya yolunu girin:
   • Veritabanı dosyası: SQLite dosyanızın tam yolunu belirtin. Dosyanızı ServBay’in veri klasöründe saklamanız tavsiye edilir; örneğin: /Applications/ServBay/db/sqlite/your_database_name.sqlite.
   • Eğer belirtilen yol gerçek bir dosyaya ait değilse, Adminer o dosyayı oluşturmak isteyip istemediğinizi soracaktır.
4. Giriş Yap butonuna tıklayın.

Temel Veritabanı İşlemleri

Başarıyla giriş yaptıktan sonra Adminer arayüzünden çeşitli veritabanı yönetim görevlerini yerine getirebilirsiniz. Farklı veritabanı türlerinde bazı arayüz ve özellik farklılıkları olsa da, temel işlemler benzerdir.

Veritabanı Oluşturma

(MariaDB/MySQL, PostgreSQL için geçerlidir)

1. Bir veritabanına bağlanmadan doğrudan sunucuya giriş yapın.
2. Sol menüde ya da ana ekranda Veritabanı Oluştur veya benzeri seçeneği bulun.
3. Yeni veritabanı adını girin.
4. Karakter seti ve sıralama kurallarını (gerekiyorsa) seçin.
5. Kaydet veya Oluştur düğmesine tıklayın.

(SQLite 3’te ise veritabanı, girişte yeni bir dosya yolu belirleyerek oluşturulur.)

Tabloları ve Verileri Yönetme

1. Bir veritabanı seçin (veya girişte belirtmediyseniz belirtin).
2. Veritabanı genel bakışında Tablo Oluştur seçeneğini bulun.
3. Tablo adını girip alanların (sütunların) adını, türünü, uzunluğunu, NULL olup olmadığını, varsayılan değerini, indeks (birincil anahtar, benzersiz, standart indeks vb.) gibi bilgileri girin.
4. Kaydet’e tıklayarak tabloyu oluşturun.
5. Tablo oluşturduktan sonra menüden ya da görünümden ilgili tabloyu seçin.
6. Veri işlemleri şunlardır:
   • Ekle: Yeni veri satırı ekler.
   • Seç: Mevcut verileri görüntüle, ara, sırala veya filtrele.
   • Güncelle: Mevcut verileri düzenle.
   • Sil: Veri satırını sil.
   • SQL Komutu ile daha karmaşık sorgular çalıştırabilirsiniz.

SQL Komutu Çalıştırma

Adminer, doğrudan SQL ifadeleri yazıp çalıştırabileceğiniz bir arayüz sunar. Bu sayede esnek bir şekilde sorgular yazabilir ve yönetim işlemleri gerçekleştirebilirsiniz.

1. Komut çalıştırmak istediğiniz veritabanını seçin.
2. SQL Komutu seçeneğine tıklayın.
3. Metin kutusuna SQL cümlelerinizi yazın.
4. Çalıştır butonuna tıklayın.

Veri İçe ve Dışa Aktarma

Adminer ile veritabanı şemalarını ve verileri SQL ya da CSV gibi farklı formatlarda dışa aktarabilir, yine aynı şekilde dosyalardan veri içe aktarabilirsiniz. Veri taşımak, yedek almak ya da paylaşmak için ideal bir özelliktir.

1. Aktarım yapmak istediğiniz veritabanı veya tabloyu seçin.
2. Dışa Aktar (veya İçe Aktar) seçeneğini bulun.
3. İlgili format ve ayarları seçtikten sonra işlemi tamamlayın.

Veritabanı Silme

(MariaDB/MySQL, PostgreSQL için geçerlidir)

1. Bir veritabanına bağlanmadan doğrudan sunucuya giriş yapın.
2. Silmek istediğiniz veritabanını listeden seçin.
3. Sil seçeneğini tıklayın ve onaylayın. Dikkat: Bu işlem geri alınamaz ve seçili veritabanı ile tüm içeriği kalıcı olarak silinir.

(SQLite 3’te veritabanı silmek dosya sisteminde ilgili .sqlite dosyasını silmek anlamına gelir. Bunu manuel olarak yapmalısınız.)

Dikkat Edilmesi Gerekenler

• Güvenlik: ServBay’den alınan veritabanı kullanıcı adı ve şifrelerini güvenle saklayın ve paylaşmayın.
• ServBay’in Durumu: Adminer, ServBay’in entegre web sunucusu üzerinden çalışmaktadır ve bağlı veritabanı hizmetinin açık olması gerekir. Adminer’a erişemiyor ya da veritabanına bağlanamıyor iseniz; ServBay’in, web sunucusunun (Caddy/Nginx) ve gerekli veritabanı servislerinin çalıştığından emin olun.
• SQLite Dosya Yolu: SQLite dosyasının bulunduğu klasörde ServBay kullanıcısının okuma/yazma izni olmalı, tercihen /Applications/ServBay/db/sqlite/ dizinini kullanınız.
• Performans: Adminer, hafif bir araçtır. Çok büyük veritabanları veya karmaşık yönetim işlemleri için TablePlus, DBeaver, pgAdmin gibi masaüstü tabanlı istemciler daha gelişmiş fonksiyonlar ve daha iyi performans sunabilir.

Sıkça Sorulan Sorular (SSS)

S: https://servbay.host/adminer.php adresine erişemiyorum, ne yapmalıyım?

C: ServBay uygulamasının çalıştığından ve ServBay’in web sunucusunun (genellikle Caddy veya Nginx) başlatıldığından emin olun. Tarayıcınızın https://servbay.host adresine erişime izin verdiğinden de emin olun.

S: Veritabanı kullanıcı adını veya şifremi unuttum, nerede bulabilirim?

C: ServBay uygulamasında ‘Veritabanı’ sekmesine giderek, ServBay’in otomatik oluşturduğu tüm veritabanlarının kullanıcı adı ve şifrelerini görebilirsiniz.

S: PostgreSQL’e bağlanırken sunucu adresi ve portu nedir?

C: Sunucu adresi genellikle localhost ve varsayılan port 5432’dir. ServBay ayarlarından PostgreSQL’in dinleme adresi ve portunu kontrol edebilirsiniz. Unix Domain Socket ile bağlanıyorsanız /Applications/ServBay/tmp yolunu girin (Not: PostgreSQL’de .sock uzantısı gerekmez).

S: MariaDB/MySQL’e bağlanırken sunucu adresi ve socket yolu arasındaki fark nedir?

C: localhost genellikle TCP/IP (port 3306 ile) bağlantı kurar; /Applications/ServBay/tmp/mysql.sock ise Unix Domain Socket bağlantısıdır. Yerel ortamda soket ile bağlanmak çoğu zaman TCP/IP’ye göre hem daha hızlı hem de daha güvenlidir. Tercihinize göre her iki yöntemi de kullanabilirsiniz.

S: ServBay’de olmayan başka veritabanlarını Adminer’da yönetebilir miyim?

C: Adminer, birçok veritabanı türünü destekler. ServBay dışında bir veritabanınız (ör. bağımsız bir MongoDB veya uzak bir veritabanı) varsa, ağ üzerinden erişim açıksa ve bağlantı bilgileriniz doğruysa, ServBay’in Adminer dosyasıyla bunlara da erişebilirsiniz. Ancak Adminer’ın ServBay entegrasyonunun asıl amacı, ServBay’deki entegre veritabanlarını kolayca yönetmenizi sağlamaktır.

Sonuç

Adminer, ServBay ile birlikte sunulan pratik bir veritabanı yönetim aracı olup, tek dosyadan oluşması, hafif olması ve çoklu veritabanı desteği ile yerel geliştirme ortamında MariaDB/MySQL, PostgreSQL ve SQLite veritabanlarını yönetmeyi son derece kolaylaştırır. Bu dökümandaki talimatlar sayesinde, ServBay’deki veritabanlarına kolayca bağlanabilir ve Adminer ile günlük veritabanı yönetimi ve veri işlemlerini rahatlıkla gerçekleştirebilirsiniz.