ServBay’de Xdebug Modülü Nasıl Etkinleştirilir ve Yapılandırılır

ServBay, güçlü bir yerel web geliştirme ortamı olarak PHP geliştiricileri için Xdebug hata ayıklama ve analiz aracını önceden entegre etmiş şekilde sunar. Xdebug’u etkinleştirmek, PHP uygulamalarınızın geliştirme verimliliğini önemli ölçüde artırır ve kod hata ayıklama, performans analizi ile kod kapsamı ölçümü süreçlerini çok daha pratik hale getirir. Bu makalede, ServBay’de Xdebug’un nasıl etkinleştirileceği ve yapılandırılacağı, ayrıca popüler entegre geliştirme ortamlarında (IDE) nasıl entegre edileceği ayrıntılı olarak açıklanmaktadır.

Xdebug Modülü Genel Bakış

Xdebug, PHP kodlarının hata ayıklaması ve performans analizi için özel olarak geliştirilmiş, özellik açısından zengin bir PHP eklentisidir. ServBay, Xdebug’u önceden entegre ederek geliştiricilerin manuel derleme ve kurulum sürecini ortadan kaldırır, bu da etkinleştirme ve yapılandırmayı oldukça basit hale getirir.

Xdebug’un Başlıca Özellikleri

• Breakpoint ile hata ayıklama: Kodun istediğiniz satırına durma noktası koyarak işlemi durdurabilir, mevcut değişken durumunu, çağrı yığınını ve kodu adım adım inceleyebilirsiniz.
• Adım adım hata ayıklama: Kod üzerinde birer birer (Step Over), fonksiyon içine girerek (Step Into) veya fonksiyondan çıkarak (Step Out) işlemler yaparak yürütme takibi sağlar.
• Değişken izlemesi: Hata ayıklama sırasında yerel ve global değişken değerlerini anlık olarak görüntüleyebilirsiniz.
• Yığın takibi: Hata veya istisna oluştuğunda ayrıntılı fonksiyon çağrı yığını bilgisi sunar, böylece hatanın kaynağını hızlıca bulabilirsiniz.
• Performans analizi (Profiling): Kodun çalışma süresine dair raporlar üretir, darboğazları tespit etmeye yardımcı olur.
• Kod kapsamı ölçümü (Code Coverage): Testlerin, program kodunda hangi bölümleri kapsadığını ölçer; test yeterliliği değerlendirmesinde kullanılır.

ServBay’de Xdebug’un Sürümü ve Port Haritalama

ServBay, farklı PHP sürümleri için uygun Xdebug modülünü önceden yüklenmiş halde sunar. Burada dikkat edilmesi gereken, her PHP sürümüne karşılık gelen Xdebug’un dinleme portunun (iç port), sürümle ilişkilendirilmiş ve bağımsız olduğudur. Bu detay, IDE üzerinde hata ayıklayıcı yapılandırırken çok önemlidir.

PHP Sürümü	Ön Yüklü Xdebug Sürümü	Varsayılan Xdebug Portu
PHP 5.6	Xdebug 2.5.5	39056
PHP 7.0	Xdebug 2.5.5	39070
PHP 7.1	Xdebug 2.5.5	39071
PHP 7.2	Xdebug 3.1.6	39072
PHP 7.3	Xdebug 3.1.6	39073
PHP 7.4	Xdebug 3.1.6	39074
PHP 8.0	Xdebug 3.3.1	39080
PHP 8.1	Xdebug 3.4.0	39081
PHP 8.2	Xdebug 3.4.0	39082
PHP 8.3	Xdebug 3.4.0	39083
PHP 8.4	Xdebug 3.4.0	39084
PHP 8.5	Xdebug 3.4.0	39085

Port Kuralı

Xdebug’un varsayılan dinleme portu kuralı 39000 + PHP alt sürüm numarası şeklindedir. Örneğin, PHP 8.3 için port 39000 + 83 = 39083, PHP 7.4 için ise 39000 + 74 = 39074 olur. Bu kuralı anlamak, farklı PHP sürümleri için Xdebug portunu hızlıca belirlemenizde yardımcı olur.

Xdebug Modülünü Nasıl Etkinleştirirsiniz?

ServBay’de Xdebug modülünü etkinleştirmek son derece kolaydır; en pratik yol ServBay’in grafik kullanıcı arayüzü (GUI) üzerinden işlemi gerçekleştirmektir. Dilerseniz konfigürasyon dosyasını elle düzenlemeyi de tercih edebilirsiniz.

ServBay GUI ile Xdebug’u Etkinleştirmek

En basit ve hızlı yöntem budur.

1. ServBay uygulamasını açın.
2. Sol taraftaki menüden Diller (Languages) bölümünü seçin.
3. PHP bölümünü açın ve Xdebug’u etkinleştirmek istediğiniz PHP sürümünü seçin, örneğin PHP 8.3.
4. O sürümün sağındaki Eklentiler butonuna tıklayın.
5. Açılan eklenti listesinde Xdebug modülünü bulun.
6. Xdebug modülünün solundaki anahtarı kapalıdan açık konuma getirin.
7. Gerekirse parametreleri değiştirin.
8. Ekranın altında bulunan Kaydet butonuna tıklayın.
9. ServBay, ilgili PHP işlemini otomatik olarak yeniden başlatıp modülü yükleyecektir.

Görsel: Eklentiler kısmında Xdebug’u etkinleştirme

Xdebug Modülünün Başarıyla Yüklendiğini Nasıl Doğrularsınız?

En kesin doğrulama yolu, phpinfo() fonksiyonu ile PHP yapılandırmasını incelemektir.

1. ServBay’in web sitesi kök klasöründe (varsayılan /Applications/ServBay/www) basit bir PHP dosyası oluşturun, örneğin phpinfo.php.
2. phpinfo.php içerisine aşağıdaki kodu ekleyin:

   <?php
   // Xdebug'un etkin olup olmadığını kontrol etmek için
   phpinfo();
   ?>

3. Tarayıcıdan bu dosyayı açın, örneğin https://servbay.demo/phpinfo.php (Buradaki servbay.demo kısmını kendi ServBay sitesinin alan adıyla değiştirin).
4. Açılan phpinfo sayfasında "Xdebug" anahtar kelimesini arayın. Xdebug başarıyla yüklendiyse, ayrı bir "Xdebug" başlıklı bölümde sürüm bilgisi ve yapılandırma parametreleri görüntülenir.

Görsel: phpinfo çıktısında Xdebug bilgisini bulma

IDE’de Xdebug ile Hata Ayıklama Ayarları

Xdebug’u etkinleştirdikten sonra, IDE’de kırılma (breakpoint) kullanarak hata ayıklamak için PHP yorumlayıcısı, hata ayıklayıcı ve sunucu eşlemelerini yapılandırmanız gerekir. Aşağıda, PHPStorm ve Visual Studio Code (VS Code) örnekleriyle açıklanmaktadır.

PHPStorm’da Xdebug Yapılandırması

PHPStorm, Xdebug desteği açısından en zengin IDE’lerden biridir.

1. PHPStorm Ayarlarını Açın: PHPStorm’u başlatıp File -> Settings (Windows/Linux) ya da PHPStorm -> Preferences (macOS) menüsünden ayarları açın.

2. PHP CLI Yorumlayıcısı Ayarı:

   • Languages & Frameworks -> PHP bölümüne gidin.
   • CLI Interpreter kısmında sağdaki ... butonuna tıklayın.
   • Açılan pencerede + ile yeni bir yerel yorumlayıcı ekleyin.
   • ServBay’deki ilgili PHP sürümünün CLI dosya yolunu belirtin, örneğin /Applications/ServBay/package/php/8.3/8.3.7/bin/php (Sürüm numarası ServBay’in güncel halinde farklı olabilir).
   • PHPStorm, yorumlayıcı sürümünü ve eklentileri otomatik olarak algılayacaktır; Xdebug dahil.
   • OK ile kaydedin. Görsel: PHPStorm’da ServBay PHP CLI yorumlayıcı ayarı

3. Xdebug Hata Ayıklayıcı Parametrelerinin Yapılandırılması:

   • Languages & Frameworks -> PHP -> Debug bölümüne gidin.
   • Xdebug kısmında Debug Port olarak ilgili PHP sürümüne ait Xdebug portunu girin (ör. PHP 8.3 için 39083). Bu portun xdebug.client_port ile aynı olduğuna emin olun.
   • Can accept external connections seçeneğini işaretleyin.
   • Apply ve ardından OK ile kaydedin. Görsel: PHPStorm’da Xdebug dinlenme portu yapılandırması

4. PHP Web Sunucusunda Yol Eşlemesi Ayarı:

   • Languages & Frameworks -> PHP -> Servers bölümüne gidin.
   • Sağdaki + ile bir sunucu ekleyin.
   • Sunucu adı girin (örn. ServBay Localhost).
   • Host olarak ServBay’de tanımlı web sitesi alan adını girin (örn. servbay.demo).
   • Port kısmına sitenin kullandığı portu yazın; genellikle 443 (HTTPS) veya 80 (HTTP).
   • Debugger olarak Xdebug seçin.
   • Use path mappings kutusunu işaretleyin.
   • Yereldeki projenizin yolu (Yerel kaynak dizini) ile sunucudaki proje yolunun (Sunucudaki mutlak yol) bire bir eşleştiğinden emin olun. Örneğin, projeniz /Applications/ServBay/www/myproject konumundaysa ve https://servbay.demo/ adresinden erişiyorsanız, yerel yol /Applications/ServBay/www/myproject sunucuda / ile eşleşmelidir. Alt alan adında ise mantık aynıdır. Yol eşlemesinin doğruluğu, Xdebug’un sağlıklı çalışmasının anahtarıdır.
   • OK ile ayarı kaydedin. Görsel: PHPStorm’da sunucu ve yol eşleme ayarları

5. Hata Ayıklama Oturumunu Başlatma:

   • PHPStorm’da, hata ayıklamak istediğiniz dosyayı açın.
   • Satır numarasının yanında kırmızı bir daireye tıklayarak breakpoint ekleyin.
   • Üst araç çubuğundaki Start Listening for PHP Debug Connections (böcek ikonu) butonuna tıklayın. Yeşil olduğunda PHPStorm dinleme modundadır.
   • Tarayıcıdan uygulamanıza gidin (örn. https://servbay.demo/index.php).
   • Ayarlar eksiksizse, Xdebug otomatik olarak PHPStorm’a bağlanır ve breakpoint’te işlemi durdurur; kodunuzu rahatlıkla inceleyebilirsiniz. Görsel: PHPStorm’da Xdebug dinleme başlatmak

Visual Studio Code (VS Code)’da Xdebug Yapılandırması

VS Code, eklentiler yardımıyla Xdebug hata ayıklamayı oldukça iyi destekler.

1. PHP Debug Eklentisini Kurun:

   • VS Code’u açın.
   • Eklenti görünümüne geçin (Ctrl+Shift+X veya Cmd+Shift+X).
   • "PHP Debug" aratıp, Felix Becker’in eklentisini yükleyin.

2. launch.json Dosyasını Yapılandırın:

   • PHP projenizi açın.
   • Çalıştır ve Hata Ayıkla görünümüne geçin (Ctrl+Shift+D veya Cmd+Shift+D).
   • Üstteki dişli simgesine tıklayıp "PHP" seçin. Proje kök klasöründe .vscode/launch.json oluşacaktır.
   • launch.json dosyasındaki "Listen for Xdebug" konfigürasyonunda, port değerinin ServBay’de etkin PHP sürümünün Xdebug portu ile aynı olduğuna emin olun (örn. PHP 8.3 için 39083).
   • Yol Eşlemesi (Path Mapping) Yapılandırması: VS Code ile Xdebug arasında doğru hata ayıklama için şarttır. pathMappings kısmında ServBay sunucusundaki proje yolunu, bilgisayarınızdaki proje yoluyla eşleştirin.

     {
         "version": "0.2.0",
         "configurations": [
             {
                 "name": "Listen for Xdebug",
                 "type": "php",
                 "request": "launch",
                 "port": 39083, // PHP sürümünüze göre bu portu güncelleyin
                 "pathMappings": {
                     // ServBay kök klasöründeki proje yolu ile bilgisayarınızdaki yolu eşleştirin
                     // Örneğin projeniz /Applications/ServBay/www/myproject üzerinde ve
                     // https://servbay.demo/ adresini kullanıyorsanız, sunucu kökü '/' yerelde proje köküyle eşleşir
                     "/": "${workspaceRoot}"
                     // Eğer /Applications/ServBay/www/myproject ve https://myproject.servbay.demo/ kullanıyorsanız,
                     // yine aynı şekilde '/' kökü proje kökünüze eşleşir
                     // "/": "${workspaceRoot}" // Aynı şekilde geçerli olur
                 }
             },
             {
                 "name": "Launch currently open script",
                 "type": "php",
                 "request": "launch",
                 "program": "${file}",
                 "cwd": "${fileDirname}",
                 "port": 39083 // PHP sürümünüze göre bu portu güncelleyin
             }
         ]
     }

     Proje yapınız ve ServBay sitesi ayarınıza uygun şekilde pathMappings değerini güncelleyin. ${workspaceRoot} genellikle VS Code’da açtığınız proje klasörünün köküyle aynıdır.

3. Hata Ayıklama Oturumunu Başlatın:

   • VS Code’da PHP dosyanızı açın.
   • Satır numarası yanına tıklayarak breakpoint ekleyin.
   • Çalıştır ve Hata Ayıkla görünümüne geçin (Ctrl+Shift+D veya Cmd+Shift+D).
   • Üstteki hata ayıklama konfigürasyonlarından "Listen for Xdebug"u seçin.
   • Yeşil başlat simgesine tıklayın. VS Code’un alt kısmı turuncuya dönecek; bu, Xdebug isteğini dinlemeye başladığını gösterir.
   • Tarayıcıda PHP uygulamanıza erişin; ayarlar doğruysa, Xdebug VS Code’a bağlanır ve breakpoint’te işlemi durdurur.

Sıkça Sorulan Sorular (SSS)

• S: Xdebug, phpinfo() ile görünmüyor mu?

  • C: ServBay GUI’den veya elle xdebug.ini dosyasından Xdebug’u etkinleştirdiğinizden emin olun.
  • İlgili PHP servisini yeniden başlattığınızdan emin olun.
  • xdebug.ini dosya yolunun doğru ve zend_extension = xdebug.so satırının aktif olduğundan emin olun.
  • ServBay günlük dosyalarında (/Applications/ServBay/logs/php/<sürüm>/error.log) Xdebug yükleme hatası olup olmadığını kontrol edin.

• S: IDE’de breakpoint ekledim ama program durmuyor?

  • C: IDE’nin Xdebug isteği dinlediğinden emin olun (PHPStorm’da böcek ikonu yeşil, VS Code’da alt kısım turuncu).
  • IDE’de ayarlanan Xdebug portunun, ServBay’deki xdebug.client_port ve ilgili PHP sürümüne ait port ile aynı olduğuna emin olun.
  • Yol eşlemelerinin (Path Mapping) IDE’de doğru olduğundan emin olun; sunucu ve yerel proje yolları doğru eşleşmeli. En sık yapılan hata budur.
  • Güvenlik duvarının, IDE’nin Xdebug portunu (varsayılan 390xx serisi) engellemediğinden emin olun.
  • xdebug.ini dosyasında xdebug.start_with_request=trigger kullanıyorsanız, tarayıcıda Xdebug Helper eklentisiyle veya URL’ye ?XDEBUG_TRIGGER=1 ekleyerek tetikleyici göndermelisiniz.

• S: Xdebug bağlantısı bir süre sonra kopuyor mu?

  • C: xdebug.ini dosyasında xdebug.remote_autostart veya xdebug.start_with_request parametrelerini kontrol edin. yes olarak ayarlanırsa, her istekte hata ayıklama başlayabilir. trigger modunu kullanmak genellikle daha iyidir.
  • IDE’nin hata ayıklama ayarlarında zaman aşımı süresi varsa, kontrol edin.

Sonuç

ServBay’in önceden entegre edilmiş ve kolaylaştırılmış Xdebug yapılandırması sayesinde PHP geliştiricileri, Xdebug’u kullanmaya başlamak için karmaşık adımlarla uğraşmak zorunda kalmaz. İster GUI üzerinden sezgisel biçimde, ister yapılandırma dosyasını elle düzenleyerek ServBay’in farklı PHP sürümlerinde Xdebug’u dakikalar içinde etkinleştirebilirsiniz. PHPStorm, VS Code gibi güçlü IDE’lerle birleşen bu esneklik sayesinde, PHP kodunuzu daha hızlı hata ayıklayabilir, performansını analiz edebilir ve kaliteyi güvence altına alabilirsiniz. ServBay ve Xdebug’un birlikte kullanımı, yerel PHP geliştirme iş akışınızda büyük bir avantaj sunar.